Kaldırımdaki çatlaklara basmaktan kaçınır mısınız? Peki ya yanlışlıkla biranızı dökmüşseniz omzunuzun üzerinden tuz döker misiniz? Bir nazarlığınız var mı? Bunlar sahip olduğumuz batıl inançlardan bazıları. Hiçbir etkiye sahip olmadığının farkında olsa bile pek çok kişi bunları yapmaya devam eder.

Batıl inançların bazıları kültüreldir ve uzun bir zaman diliminde, ilk ortaya çıktıklarındaki özgün içeriklerini yitirmiş halde kuşaktan kuşağa aktarılmışlardır. Gelenek haline gelmiş batıl inançlar, doğum gibi yaşamımızda iz bırakan önemli olaylar, dini bayramlar, evlilikler ve önemli değişikliklerin olduğu zamanlara serpiştirilmiş durumdadır.

Böyle durumlarda batıl davranışlarda bulunuruz çünkü böyle yapılması beklenir.

Ayrıca bizi güldüren çok sayıda kişisel batıl davranış da vardır. Onları dizginleme yeteneğimizin altını oyan bir tutku haline gelebilirler. Bunun nedeni beynimizde iki mekanizma işliyor olmasıdır. İlkin, beyinlerimiz dünyada desenler arayıp bulmak ve şeylerin neden gerçekleştiğine dair açıklamalar üretmeyi denemek üzere evrimleşmiştir.

İkinci olarak, sonuçların önemli olduğu durumlarda belirsizlikten bunalır ve bir şeyler yapma ihtiyacı duyarız, işte bu yüzden olayları kontrol ettiğimiz yanılsamasına kapılırız.

Dünyayı doğal olarak nedenlerin ve sonuçların ışığında görürüz.

Gerçek hayatta pek çok batıl davranış, fazlasıyla rastlantı ve talihle ilişkili iki alanla, spor ve kumarla ilgilidir. 21 oyununda bir zaman başarılı olmuşsunuzdur. Bu sizi, kazanan formülü tekrarlayabilmek amacıyla oyunu kazandıran sıra dışı şeyi çözmeye iter. Bu şey belki de belirli bir gömlek ya da yediğiniz bir şeydi. Aynı davranışı tekrarladığınız sonraki seferde yine kazanırsanız batıl inançlarınızın başlangıç aşamasına erişmişsinizdir.

‘’David Beckham AC Milan’da oynarken takım arkadaşları golden sonra onun poposuna dokunma batıl alışkanlığını edinmişlerdi, iyi şans getirsin diye. Daily Mail, 27Ocak 2009’’ Yani, en azından neden olarak bunu gösteriyorlardı.

Batıl inancın ikinci nedeni belirsizlikle baş edebilmenin aracı olmasıdır. Batıl inançlar genellikle risk unsuru içeren durumlarda ortaya çıkar. Alışkanlıklar yapılan şeyi kontrol ettikleri yanılsamasıyla birlikte kişilere sonuçları etkileme olanağı sunar, gerçekte ise sonuç üzerinde hiçbir kontrolleri yoktur. Kişilerin kontrol algılarını ortadan kaldırırsanız belirsizlikten dolayı gerginleşirler ki bu da bağışıklık sistemi ve sağlıklı düşünme yeteneklerini bozan anksiyeteye yol açar. (1)

Batıl davranışlar sergilemek bizi aşırı stres kaynaklı olumsuzluklara karşı korur. Batıl davranışlara tehlikeli işlerde sıklıkla rastlanmanın nedeni budur.(2)

Sorun şu ki sonuçları, yaptığınız ya da yapmadığınız şeyler nedeniyle olan ya da olmayan şeyler olarak düşünürseniz hemen hemen her şey bir ritüel haline gelebilir. Bu ritüeller eylemlerinizi kontrol edecek kadar yaşamınızı yönetmeye başladığında seçme özgürlüğünüzün olmadığı bir alana giriyorsunuz demektir çünkü duygularınız özgür iradenizi alt etmiştir.

Günümüzde koruyucu ruh sağlığı kavramı çok önem kazandı. Artık sorunlar ortaya çıkmadan ruh sağlığını koruma amaçlı pek çok çalışma mevcut. Ortaya çıkan sorunların da çözümü mümkün mutlaka. Bu sorunların da çözümünde yararlanılan teknikler içinde LOGO TERAPİ ve EMDR yaklaşımı çok önemli bir yere sahip.

Sevgiyle Kalın

Kaynakçalar:

1. S.S. Dickerson ve M.E.Kemeny.
2. G. Keinan.