Türk Köpek Irkları Koruma Araştırma Islah ve Tanıtma Federasyonu Kurucu Başkanı Doğan Kartay, günümüzde Zağarların dağınık olarak varlıklarını sürdürdüğünü söyledi. Araştırmacı-Yazar Doğan Kartay ile ülkemizde önemli Zağar yöreleri hakkında bilgi aldım;

Ata mirası ve hatırası olan, anayurtları Anadolu’ya Oğuz boyları göçlerinin içinde getirilen bu ırkı, korumak suretiyle günümüze, doğal safkan olarak ulaşabilmiş olan Ege Bölgesinin, Çanakkale’de Kaz dağları, Bursa’da Uludağ’ın güneyi, Manisa’da Yunt Dağı, İzmir’de Bozdağlar, Aydın’da Beydağı, Denizli ve Muğla’da güneybatı Toroslar ve Egenin doğusunda Afyonkarahisar dahil, İç Anadolu eşiğinin dağlık yörelerinde ve kırsal alanlardaki, Yörük geleneklerinin sürüldüğü tüm yerleşkelerde, Zağarlar dağınık olarak bulunuyorlar.

Zağarları araştırırken, güneyde Akdeniz’den, kuzeyde Marmara’ya, batıda İzmir’den, doğuya Afyon ilinin Bolvadin ilçesine kadar yüz elliden fazla ilçe, belde, köy ve kırsal alanlarda onları, “Avcılık ve Atıcılık” olan derneklerinin başkan ve yöneticilerinin yönlendirmesiyle, dernek üyesi deneyimli avcıların kılavuzluğunda taradım. Bilgi topladım ve Zağarları görüntüledim.

Ege’de Zağarların “arı Zağar” diye anılan, görünüm özelliklerinin tümünü yitirmeden korunduğu; Çanakkale ilinin Edremit, Susurluk, Bigadiç, Manisa ilinin Kula, Selendi, Sarıgöl, Alaşehir, Uşak ilinin Simav, Emet, Tavşanlı, Eşme, Aydın ilinin Nazilli, Denizli ilinin Kale, Tavas, Çal, Çivril, İzmir ilinin Bergama, Kozak, Muğla ilinin Milas, Ortaca, Dalaman, Antalya ilinin Bolvadin, Emirdağ, Çay, Sultandağı, Isparta ilinin Keçiborlu, Uluborlu ilçelerini kırsal alanlarında ve Eğridir, Beyşehir, Burdur gölleri yöresinde rastladım.

Zağarların var oldukları bir diğer bölge de, Antalya ve Hatay illeri arasında yer alan Toros Dağları yaylaların da yer alan Yörük yerleşkeleridir. Onlara Osmanlının Teke, Menteşe, Karaman eyaletlerinin kırsalındaki Yörük geleneğini sürdüğü yerleşkelerde ve kırsal alanlardır. Isparta’nın Eğridir, Beyşehir ve Mersin’in Mut ilçelerinin kırsalında ve Karaman ilinin güney kısmında Zağarların iyi örneklerine dağınık olarak rastlanıyor.

Sonuç olarak; Batı Anadolu (Ege) ve Akdeniz bölgeleri ve Torosların Orta Anadolu’ya bakan irili, ufaklı yörelerindeki tüm Yörük yerleşkelerinde yaşayan insanlarımızın bulunduğu her yerde, Zağarlar dağınık olarak günümüzdeki varlığını sürdürüyor.

Zağar ırkını korumak, günümüzde ulusal kültürümüze ve bize ülkemizi miras bırakan atalarımıza karşı olan borcumuzun bir taksidinin ödenmesi olacaktır.